|
уларнинг иддалари уч ойдир, яна (ҳали-ҳануз) ҳайз кўрмаган (аёллар)нинг (иддалари ҳам уч ойдир). Ҳомиладор (аёл)ларнинг (идда) муддатлари ҳомилаларини қўйишлари (яъни кўз ёришларидир)“. [65:4]
Шунингдек эри ўлган аёлларнинг иддаси ҳам бошқачадир. Уларнинг иддаси тўрт ою ўн кундир.
يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْراً
– „улар тўрт ою ўн кун ўзларига қараб (идда сақлаб) турадилар“. [2:234]
Чўри эса икки ҳайз муддати идда ўтиради. Чунки ҳурнинг ярмига тенгдир. Доруқутний ва бошқалар Оиша р.а.дан ривоят қилган ҳадисда Пайғамбар с.а.в. шундай деганлар:
«طَلاَقُ الْأَمَةِ تَطْلِيقَتَانِ وَعِدَّتُهَا حَيْضَتَانِ»
«Чўрининг талоғи икки талоқдир ва унинг иддаси икки ҳайздир».22 Эри билан қўшилмаган аёлнинг эса иддаси бўлмайди. Чунки Аллоҳ Таоло айтади:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نَكَحْتُمُ الْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِن قَبْلِ أَن تَمَسُّوهُنَّ فَمَا لَكُمْ عَلَيْهِنَّ مِنْ عِدَّةٍ تَعْتَدُّونَهَا فَمَتِّعُوهُنَّ وَسَرِّحُوهُنَّ سَرَاحاً جَمِيلاً
– „Эй мўминлар, қачон сизлар мўминаларни никоҳларингизга олсангизлар-у, сўнгра уларга қўл теккизишдан — яқинлашишдан илгари уларни талоқ қилсангизлар, у ҳолда сизлар учун уларнинг зиммасида санайдиган идда бўлмас. Бас сизлар уларни (озми-кўпми ҳадя билан) баҳраманд қилиб, чиройли кузатиш билан кузатинглар!“. [33:49]
Биз (وَالْمُطَلَّقَاتُ )даги алиф-лом таниқликни ифодалаб келяпти, яъни, бу ерда гап махсус аёллар – ҳайз кўрадиган, эри билан қўшилган, ҳур аёллар устида кетяпти, деди. Бу гапни алиф-ломнинг олдин умумийликни ифодалаб, кейин хосланганлигидан кўра оғирроқ, рожиҳроқ, деган эътибор билан айтдик. Умумийликни ифодалаганда ҳурмаслар ҳам, эри билан қўшилмаганлар ҳам, ёши кичик ёки катта бўлишидан қатъий назар, ҳайз кўрмайдиганлар ҳам, ҳомиладормаслар ҳам назарда тутилаверарди. Омни хослашда хослангандан кейин қоладиганлар кўпроқ бўлиши керак. Хосланганларнинг ўзлари кўп бўлиши мумкин эмас. Шунинг учун ҳам биз алиф-ломнинг олдин умумийликни ифодалаб, кейин хосланганлигидан кўра, таниқликни ифодалашини рожиҳроқ кўрдик.
يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلاَثَةَ قُرُوَءٍ
(22) Термизий: 1102. Абу Довуд: 1872.
34-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232